W ramach dyskusji nad zmianami legislacyjnymi w sektorze zarządzania wierzytelnościami, która miała miejsce podczas X Kongresu Zarządzania Wierzytelnościami, osobny panel dyskusyjny został poświęcony wyrokom Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w kontekście wyroku z dnia 3.10.2019 r. w sprawie kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego.
– Nie ulega wątpliwości, że wyrok TSUE z 3.10.2019 r. jest prawniczo trudny do jednoznacznego ustalenia istoty i znaczenia wszystkich poruszonych w nim aspektów i postawionych przez TSUE tez, a krótki okres jaki upłynął od jego wydania nie pozwala na odpowiedzialną ocenę jak zostanie on zastosowany w praktyce orzeczniczej polskich sądów, powinniśmy być więc ostrożni i nie upraszczać problemów jakie powstają na jego tle – zwróciła uwagę mec. Mirosława Szakun, Radca prawny, Doradca ZPF. – Niezwykle istotne jest również, aby szum medialny nie zastąpił dogłębnej analizy każdej sprawy, która będzie rozpoznawana przez sądy po dacie wydania wyroku TSUE.
Ma to znaczenie szczególnie z powodu faktu, że również praktyka sądów polskich w zakresie mocy wiążącej wyroków TSUE nie jest jednolita. Pewne jest jednak, że – w ocenie panelistów – wyrok TSUE w sprawie C-260/18 znajdzie zastosowanie przy rozstrzyganiu spraw na tle umów kredytu indeksowanego do franka, które w ocenie sądu zawierają klauzulę abuzywną. Brak jest jednak zgodnego poglądu co do kwestii, czy można w sposób automatyczny rozszerzać jego zasięg na inne rodzaje kredytu.
Na tle wyroku TSUE w sprawie C-260/18 szczególnie wyraziście ukazuje się też zagadnienie granic ochrony praw konsumenta, tak aby zachować – w sprawiedliwym i racjonalnym stopniu – zasady równowagi stron stosunków prawnych.
– Tu na uwagę zasługuje kwestia możliwości korzystania z wzorców umownych z jednej strony oraz zakazu stosowania w tych wzorcach klauzul abuzywnych z drugiej strony – wnioskuje dr hab. Edyta Rutkowska-Tomaszewska, Uniwersytet Wrocławski, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii. – W tym kontekście, biorąc pod uwagę zarówno szczególną ochronę jaka przysługuje konsumentom, ale także zapewnienie przedsiębiorcom minimum ochrony ich pozycji prawnej w relacji z konsumentami, celowe byłoby rozważenie możliwości ugodowego zakończenia zaistniałych sporów, zarówno przez konsumentów, jak i kredytodawców.
Nie należy także zapominać, że wyrok TSUE nie rozstrzyga kwestii rozliczenia umowy kredytu, która została uznana za nieważną lub z której zostały usunięte klauzule uznane przez sąd orzekający w danej sprawie za abuzywne. W tym kontekście, w przypadku stwierdzenia nieważności umowy o kredyt, pojawia się zagadnienie ewentualnych roszczeń kredytodawcy o godziwą rekompensatę za bezumowne korzystanie przez kredytobiorcę z pieniądza, których zasadność również oceniana jest niejednolicie.
Patrząc z szerszej perspektywy, nie sposób także nie dostrzec wpływu, jaki wyrok TSUE w sprawie C-260/18 ma już obecnie i dalej będzie wywierał na zaufanie między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności w kontekście długoletnich umów, co trzeba uwzględnić w zarządzaniu ryzykiem w przedsiębiorstwie.
– Konieczna będzie również redefinicja modeli w kontekście zawierania umów przelewu wierzytelności oraz dochodzenia roszczeń przez wierzycieli wtórnych, pamiętając również o szczególnym charakterze wierzytelności hipotecznych – zwraca uwagę Małgorzata Romaniuk, Wiceprezes Zarządu Banku BPH S.A.
Omawiany wyrok TSUE, wbrew oczekiwaniom, nie rozwiązał automatycznie dotychczasowych problemów, lecz postawił przed kredytodawcami oraz kredytobiorcami szereg nowych pytań, również o zasięgu długofalowym, na które odpowiedzi może przynieść dopiero dokładna analiza spraw oraz praktyka.
