Zdecydowana wola sfinansowania kredytem wymarzonego dobra nie może zastąpić kredytobiorcom racjonalnej i najlepiej samodzielnie przeprowadzonej kalkulacji własnych możliwości zakupowych, związanych z budżetem domowym. W innym przypadku, nawet najbardziej restrykcyjne podejście kredytodawców do szacowania ryzyka kredytowego może nie wystarczyć do skutecznej ochrony kredytobiorcy przed negatywnymi, czasem długotrwałymi konsekwencjami opóźnień w spłacie kredytu.

Przy okazji, przypadającego 15 marca Światowego Dnia Konsumenta, Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych zapytała praktyków rynku kredytowego o ich spostrzeżenia na temat zachowań kredytobiorców.

Zainicjowana przez KPF kampania społeczna KREDYTOBRANIE 2.0. Dobre Praktyki Konsumenta, dając konsumentom do ręki zbiór bardzo prostych zasad, ma chronić ich przed podejmowaniem pochopnych, niedostatecznie przemyślanych decyzji kredytowych. Przestrzega również przed podejmowaniem decyzji nieetycznych, związanych z zaciąganiem zobowiązań dzięki ukrywaniu całej prawdy o swoich finansach lub świadomości, iż nie są w stanie wywiązać się z obowiązków kredytowych w całości i w terminie.

Zwraca na to uwagę badanie przeprowadzone przez KPF i EY wśród praktyków rynku kredytowego „Wyłudzenia kredytów w segmencie detalicznym”. Wskazują oni, iż najczęstszą metodą uznaną za wyłudzenie jest manipulowanie przez kredytobiorców własną zdolnością kredytową, a w drugiej kolejności – intencjonalny brak spłaty przy wykorzystaniu prawidłowych dokumentów. Występowanie zjawiska, opisywanego przez praktyków rynku finansowego, potwierdza badanie KPF i IRG SGH, dotyczące przyczyn niewywiązywania się terminowo z zobowiązań kredytowych. W opinii gospodarstw domowych główną przyczyną jest zaciąganie zobowiązań ze świadomością – już na etapie podpisywania umowy kredytowej – co najmniej problemów z ich spłatą. Czy takie podejście opłaca się w dłuższej perspektywie?

Zdecydowanie nie opłaca się żadnej ze stron umowy kredytowej. W przypadku konsumenta–nie tylko dlatego, że jest to nieetyczne. Również dlatego, że nawet w przypadku udzielenia przez kredytodawcę takiego kredytu, ponosimy odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązanie. Powinniśmy mieć świadomość, iż banki, chroniąc depozyty zwykłych ludzi, będą samodzielnie, czy korzystając z firm windykacyjnych, podejmowały działania, zmierzające do odzyskania swoich należności. Poniżej opinie przedstawicieli firm, które przyłączyły się do kampanii KREDYTOBRANIE 2.0. Dobre Praktyki Konsumenta

PRZYCHODZI KREDYTOBIORCA DO BANKU…

Piotr Żabski, Wiceprezes Zarządu Santander Consumer Bank
Bankowość pozostaje jedną z najbardziej restrykcyjnie regulowanych gałęzi gospodarki, co znajduje odzwierciedlenie w polityce kredytowej banków. Zasady wynikające z przepisów prawa oraz regulacji nadzorczych ograniczają ryzyko systemowe, ale to od rozwiązań przyjętych przez poszczególne banki zależy jakość portfela kredytowego całego sektora. Historycznie najniższa wartość stóp procentowych przyczyniła się do wzrostu konkurencji na rynku kredytów konsumenckich, a różnego rodzaju alianse pomiędzy instytucjami finansowymi i sieciami handlowymi lub dostawcami usług np. telekomunikacyjnych, dodatkowo podnoszą poziom złożoności środowiska. w jakim dokonywana jest ocena zdolności kredytowej klientów. Niezależnie od tego czy za obsługę klienta na etapie wnioskowania o kredyt odpowiada pracownik banku czy pracownik pośrednika współpracującego z bankiem, dane wykorzystywane przy ocenie zdolności kredytowej w aspekcie ilościowym, w tym dotyczące miesięcznych zobowiązań klienta, muszą być zebrane z należytą starannością, stąd rosnące nakłady na podnoszenia kwalifikacji osób obsługujących klientów. Wysiłek włożony przez banki w rozwój narzędzi do oceny kredytowej klientów to jedna strona medalu. Osobna kwestia to edukacja finansowa Polaków czyli obszar w którym nadal jest wiele do zrobienia. Z tego względu inicjatywy nastawione na podniesienie poziomu wiedzy należy zdecydowanie wspierać

PRZYCHODZI KREDYTOBIORCA DO DORADCY FINANSOWEGO… 

Andrzej Reterski, Prezes Zarządu Domu Finansowego QS

– Doradca kredytowy powinien zawsze otrzymywać od Klienta prawdziwe i aktualne dane o sytuacji finansowej, by mógł skroić ofertę dopasowaną do potrzeb i możliwości Kredytobiorcy. To z kolei po stronie Klienta zaowocuje rozsądnym zaciąganiem zobowiązań kredytowych, które nie przerastają jego możliwości i które jest w stanie spłacić.

PRZYCHODZI KREDYTOBIORCA DO FIRMY POŻYCZKOWEJ… 
Danuta Bojke-Elwardt, Kierownik Działu Windykacji MIKROKASA S.A.

– Jakkolwiek często dochodzi do problemu ze spłatą zobowiązań, to w kilkudziesięciu procentach przypadków wydaje się on być powierzchowny, co potwierdzają działania wykonywane w ramach monitoringu. Informacje o konsekwencjach wynikających z braku płatności, dodatkowych kosztach i problemach związanych z uzyskaniem kolejnych usług finansowych są impulsem do uregulowania należności. Pożyczkobiorcy za najczęstszy powód braku regulowania należności podają przyczyny losowe, pobyt w szpitalu, pogorszenie stanu zdrowia, śmierć w rodzinie czy utratę pracy. Z naszych obserwacji wynika jednak, że tylko część problemów ze spłatą należności wynika z wyżej wymienionych sytuacji. Często pożyczkobiorcy na pierwszym planie stawiają inne zobowiązania czy też potrzeby. Najczęściej popełnianym błędem przez pożyczkobiorców jest całkowite zaprzestanie regulowania zobowiązania i unikanie kontaktu. Wiadomo, że ucieczka od problemu jest najgorszym rozwiązaniem w takiej sytuacji. Proponowane z naszej strony działania to obniżenie raty do realnych możliwości finansowych pożyczkobiorcy, wydłużenie okresu pożyczkowego bez doliczania dodatkowych kosztów.
W sytuacji kiedy dojdzie do wypowiedzenia umowy możliwe jest zawarcie ugody, w tym wypadku bardzo ważna jest właściwa komunikacja pomiędzy pożyczkobiorcą, a firmą pożyczkową, tylko ugoda przygotowana w oparciu o obecne warunki finansowe klienta stwarza szanse na rozwiązanie problemu. KREDYTOBRANIE 2.0. Dobre praktyki konsumenta zawiera proste, ale też bardzo praktyczne zasady, które w realny sposób mogą pomóc przy rozwiązywaniu problemów ze spłatą zobowiązań. Postawa pożyczkobiorcy, który nie uchyla się od odpowiedzialności podejmuje działania dążące do regulowania zobowiązań, nie unika kontaktu, podaje prawdziwe dane stwarza możliwość ustalenia optymalnych rozwiązań, aby umożliwić spłatę powstałych zaległości. Ważną kwestią jest też świadomość pożyczkobiorcy, że zaciąganie nowych zobowiązań na spłatę poprzednich, nie zawsze jest rozwiązaniem, często takie działanie pogłębia problemy finansowe.

PRZYCHODZI KREDYTOBIORCA DO BIURA INFORMACJI GOSPODARCZEJ… 
Agnieszka Salach, Kierownik Działu Marketingu Rejestru Dłużników ERIF BIG S.A.

– Przed złożeniem wniosku o kredyt lub pożyczkę ważne jest dokładne przeanalizowanie swoich potrzeb i zdolności finansowych. Pomocne będzie m.in. sprawdzenie, czy w biurach informacji gospodarczej znajdują się informacje na nasz temat. Dzięki temu zyskujemy pewność, że nie zapomnieliśmy zapłacić za swoje zobowiązania finansowe.
Gdyby okazało się, że z powodu niezapłaconych na czas rachunków, faktur znaleźliśmy się w BIG, mamy możliwość zareagować i spłacić zaległe zobowiązania jeszcze przed złożeniem wniosku o kredyt lub pożyczkę. Tylko w ten sposób negatywne informacje będą mogły zostać usunięte z bazy BIG. Warto zadbać również o budowę swojej pozytywnej historii płatniczej. Posiadanie jej to dla kredytodawcy znak, że klient sumiennie wywiązuje się ze swoich płatności. Jednak nie każdy konsument wie, jakie ma prawa i możliwości.
Instytucje finansowe dbają o jakość swoich portfeli i zależy im na współpracy z odpowiedzialnymi klientami. Dlatego też zarówno banki, jak i firmy pożyczkowe sprawdzają wiarygodność swoich potencjalnych klientów zarówno w swoich wewnętrznych bazach danych, jak i w biurach informacji gospodarczej. Jeśli znajdą w nich negatywne informacje gospodarcze, mogą uznać, że potencjalny klient będzie miał trudności ze spłatą zobowiązania. Z kolei informacje pozytywne są poświadczeniem wiarygodności płatniczej klienta.

Nie tylko przypadki losowe, ale również zaciąganie kredytów przez kredytobiorców ze świadomością wysokiego ryzyka trudności w spłacie, należeć może do grzechów głównych polskich kredytobiorców. – Co prawda wiele jest również przykładów na niewłaściwe praktyki przedsiębiorców, ale wyniki badań przeprowadzanych przez KPF potwierdzają, że pytania o kondycję etyczną i kompetencje finansowe konsumentów są zasadne. I co więcej, wydaje się już konieczne integrowanie działań uczestników rynku finansowego do skutecznego przeciwdziałania erozji podstawowych instytucji społecznych. Bo skutkiem tego procesu będzie poszerzaniu skali i skutków zjawiska nadmiernego zadłużenia i niewypłacalności. Potrzeba jest bardzo współpracy zarówno organizacji konsumenckich i organizacji pracodawców. Od skuteczności tych działań zależy kondycja i perspektywy rynku finansowego, rozmiary kapitału społecznego, który może być osłabiany niewłaściwymi postawami po obu stronach kontraktu kredytowego – mówi Andrzej Roter, Dyrektor Generalny KPF. – Kapitał społeczny rynku finansowego doznaje uszczerbku, bowiem niewłaściwe postawy, i po stronie konsumentów i przedsiębiorców, niszczą zarówno zaufanie jak i wolę współpracy, budowania trwałych relacji, w tym biznesowych – dodaje Roter.
KREDYTOBRANIE 2.0. Dobre praktyki konsumenta wpisuje się w ogólnoeuropejską tendencję podnoszenia świadomości finansowej konsumentów i inicjowania działań, zmierzających do podniesienie poziomu ochrony praw konsumentów. Podniesienie świadomości, a zatem kompetencji finansowych i etycznych przy zaciąganiu zobowiązań, stało się celem inicjatorów i partnerów kampanii społecznej KREDYTOBRANIA 2.0. – Brak systemowych i skutecznych rozwiązań, począwszy od początkowych etapów obowiązkowego nauczania szkolnego, powoduje, że współodpowiedzialność za tę kwestię próbują przejmować na siebie interesariusze rynku finansowego – podsumowuje dr Krzysztof Grabowski, Doradca ds. Ładu Korporacyjnego KPF, ambasador kampanii.