Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 28 czerwca 2017 roku orzekł, iż pobieranie od kwot wpłaconych przez dłużnika bezpośrednio komornikowi opłaty stosunkowej w wysokości 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia jest niezgodne z konstytucją (sygn. akt.: P 63/14).

Trybunał Konstytucyjny uznał, że zróżnicowanie sytuacji prawnej dłużnika wyłącznie w zależności od tego, w jaki sposób dobrowolnie spełnia świadczenie, nie jest dopuszczalne w świetle konstytucyjnej zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Kluczowe znaczenie ma bowiem sam fakt zaspokojenia wierzyciela, a nie sposób w jaki do tego dochodzi (czy przez uiszczenie długu komornikowi, czy wierzycielowi).

– Przypomnijmy, że zgodnie z ustawą o komornikach sądowych i egzekucji, w przypadku samodzielnego spełnienia świadczenia przez dłużnika wysokość obciążającej go opłaty egzekucyjnej jest zależna od tego, czy dłużnik uiści świadczenie do rąk komornika, czy też bezpośrednio do rąk wierzyciela – zauważył Marcin Czugan, Wiceprezes KPF.

Jeżeli dłużnik decyduje się na uiszczenie świadczenia do rąk komornika, zostaje obciążony opłatą egzekucyjną w wysokości 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia (art. 49 ust. 1 ustawy). Jeżeli zaś decyduje się na uiszczenie świadczenia do rąk wierzyciela, wierzyciel ten zobowiązany jest złożyć wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego w takim zakresie, w jakim świadczenie zostało spełnione, zaś komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (art. 49 ust. 2 ustawy).

Trybunał wskazał również, że zasady ustalania wysokości opłaty stosunkowej powinny opierać się na założeniu, iż dłużników na każdym etapie postępowania egzekucyjnego należy motywować do dobrowolnego i pełnego zaspokojenia wierzycieli. Tymczasem z art. 49 ust. 1 zdania pierwszego ustawy wynika, że tak samo – pod względem wysokości opłaty – są traktowani dłużnicy, którzy samodzielnie uiszczą świadczenie po wszczęciu postępowania egzekucyjnego oraz ci którzy będą powstrzymywać się od zaspokojenia wierzyciela aż do wyegzekwowania długu w drodze przymusowej egzekucji.

W wydanym komunikacie prasowym Trybunał wyjaśnił, że „podjęcie przez dłużnika działań zgodnych z treścią zawiadomienia, otrzymanego od komornika nie powinno wciągać go w „pułapkę”, polegającą na konieczności poniesienia opłaty, ustalanej przy zastosowaniu stawki 3-krotnie wyższej niż stawka, jaka miałaby zastosowanie, gdyby świadczył bezpośrednio wierzycielowi”.