Praktycznie wszystkie prognozy, prezentowane w ostatnim okresie, przekonują o tym, iż dobra koniunktura wraca do polskiej gospodarki i jest to zjawisko trwałe. Wciąż jednak obszar niepewności pozostaje stosunkowo duży i wciąż poszukujemy potwierdzenia ekonomicznych wskazań prognostyków. Jedną z istotnych gałęzi gospodarki, której obserwowanie i analizowanie może nas upewnić co do klimatu gospodarczego jest sektor samochodowy i to, jak gospodarstwa domowe zapatrują się na możliwości zakupu pojazdu.

Od 2007 roku, KPF i Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH prowadzą cokwartalne badania koniunktury, pozwalające opisywać aktualną sytuację na rynku i prognozę na kilkanaście najbliższych miesięcy m.in. w tym właśnie obszarze. Początek 2015 zachęca do ocen nie tylko minionego okresu rocznego, ale także do dokonania porównań z innymi okresami. Dlatego oszacowano przeciętne wskazania roczne, prezentowane przez gospodarstwa domowe dla całego okresu prowadzonych badań, czyli lat 2007 – 2014.

MOCNO ZDECYDOWANI NA ZAKUP NIE ZMIENIĄ DECYZJI

Wskazania przeciętne dla roku 2014 w odniesieniu do prawdopodobieństwa zakupu samochodu nie budują przekonania o tym, iż w bieżącym roku koniunktura w tym segmencie będzie się poprawiać. Co prawda udział gospodarstw domowych twierdzących, iż prawdopodobieństwo zakupu samochodu jest bardzo duże znajduje się na poziomie z roku 2007, czyli okresu sprzed kryzysu gospodarczego, jest też na poziomie roku poprzedniego i wyższy niż w roku 2012, to jednak jednocześnie jest niższy niż 8-letnia średnia. Można zaryzykować twierdzenie, iż grupa zdecydowanych na zakup samochodu może się stabilizować.

Natomiast zdecydowanie jest potrzeba dodatkowego impulsu co do przede wszystkim pewności zatrudnienia, potwierdzenia o rosnących zdolnościach zakupowych, by wielkość tej grupy osiągnęła wartość z 2008 roku.
Nie daje podstaw do wielkiego optymizmu co do rozwoju i poprawy sytuacji analiza udziału w strukturze gospodarstw domowych z punktu widzenia prawdopodobieństwa zakupu samochodów w kategorii: „dość duże” i „niewielkie”. W obu tych kategoriach, liczebności gospodarstw domowych w stosunku do każdego z poprzednich lat są zdecydowanie mniejsze. Co więcej, są to najniższe udziały w całym okresie badawczym. Z drugiej strony, udział wskazań, co do „zdecydowanie żadnej” możliwości zakupu samochodu prezentuje największa od początku badań liczba gospodarstw domowych. – Wydaje się zaskakiwać tak niski poziom wskazań za rok 2014 i bardzo interesującym jest to, jakie wyniki pokaże pierwsza w 2015 roku edycja badań. Mam nadzieję, że pozytywne informacje, dobiegające z gospodarki odmienią klimat i nastawienie gospodarstw domowych w tym obszarze – zauważa Andrzej Roter, Dyrektor Generalny KPF.

KREDYT NA FINANSOWANIE ZAKUPU

Na nastroje gospodarstw domowych, co do możliwości zakupu samochodu może wpływać dostępność kredytu na jego finansowanie. Pomimo poprawy ogólnej sytuacji gospodarczej, co wpłynęło już w roku 2014 na poprawę ocen banków w zakresie ogólnogospodarczego ryzyka kredytowego, a także pomimo poprawy sytuacji na rynku pracy i wzrostu przeciętnych płac, co również miało wpływ na poprawę zdolności kredytowej gospodarstw domowych, nie korzystają one z tego źródła finansowania tak chętnie, jak w minionych okresach.

Na wyjątkowo niskim poziomie jest udział tych gospodarstw domowych, które chciałyby sfinansować zakup pojazdu w całości za kredyt lub pożyczkę – jest on dwukrotnie niższy niż 8-letnia średnia oraz najniższy w całym badanym okresie. Pozytywny sygnał płynąć może z oceny wielkości udziału w analizowanej strukturze odpowiedzi w kategorii: „w części za kredyt/pożyczkę”. Jest on nieco jedynie niższy niż średnia dla całego okresu i, co wydaje się bardzo ważne, nawet znacznie wyższy niż w roku 2013. A jednocześnie utrzymuje się na wysokim poziomie (najwyższy w całym 8-letnim okresie) udział gospodarstw, które chciałyby sfinansować zakup samochodu z innych, niż kredytowe, źródeł. – To zdecydowanie wyższe wskazanie niż 8-letnia średnia i najwyższe wskazanie wielkości udziału tej kategorii odpowiedzi gospodarstw domowych w całym okresie badawczym, co należy oceniać pozytywnie z punktu widzenia potencjału zakupowego samochodów w najbliższych miesiącach. Choć jednocześnie wydaje się, że w mniejszym stopniu na rynku nowych samochodów, a raczej głównie na rynku wtórnym – dodaje Andrzej Roter.

– Analizując popyt na kredyty samochodowe należy wyjść od struktury rynku, który pod względem liczby sprzedanych i zarejestrowanych aut, od lat zdominowany jest przez pojazdy używane. Przy relatywnie niskim poziomie cen transakcyjnych pozwala to klientom sfinansować zakup z bieżących zasobów gotówki, stąd widoczny w wynikach badania wysoki, bo przekraczający 50% odsetek wskazań na inne źródła finansowania. Wzrosty akcji kredytowej w segmencie aut używanych są możliwe, ale głównie na rynku „młodszych” aut – uważa MariuszKlepacz, Członek Zarządu Santander Banku.

NAJPOPULARNIEJSZE MARKI SAMOCHODÓW

– Sprzedaż nowych aut dla gospodarstw domowych w stosunku do zakupów firmowych była zdecydowanie niższa. Jedynie co trzecie auto było kupowane przez osoby indywidualne. Jeszcze gorzej wygląda to, kiedy weźmiemy pod uwagę wartość pojazdów. Walka o największą sprzedaż rozegrała się pomiędzy Skodą oraz Toyotą, kolejne miejsca zajął Opel oraz Volkswagen. Warto zwrócić uwagę na ciągle rosnącą pozycję marek koreańskich – Kia oraz Hyundaia. Kiepska pozycja Forda wynika ze wstrzymania zamówień pod koniec roku na hity sprzedażowe – Forda Focusa oraz Mondeo. Możemy się spodziewać awansu tej marki w 2015 roku – zauważa Grzegorz Kwiatkowski, Prezes Zarządu Autodirect S.A.

Sprzedaż samochodów w 2014 roku (na podstawie danych Instytutu SAMAR)

Marka          Liczba
1 Skoda          13166
2 Toyota         12561
3 Opel            11394
4 Volkswagen 10894
5 Kia               9090
6 Hyundai        6890
7 Renault         6819
8 Ford             6815
9 Dacia            5796
10 Nissan        5623

Powyższa tabela uwzględnia liczby bezwzględne. Należy pamiętać, że spora grupa aut po rejestracji opuszcza kraj, więc w przypadku niektórych marek – zwłaszcza w przypadku Skody czy Volkswagena liczby te powinny być skorygowane. Zwycięzcą w 2014 roku w kategorii „netto” została więc Toyota. Najchętniej kupowane auta w 2014 roku to Opel Corsa, Toyota Yaris, Toyota Auris, Volkswagen Golf oraz Dacia Duster.

OSZCZĘDNOŚCI NA ZAKUP SAMOCHODÓW

Dalsza analiza danych w ramach badań, prowadzonych przez KPF i IRG SGH pokazuje, iż wśród celów oszczędzania na znaczeniu w roku 2014 zyskał zakup samochodu. Potwierdza to, iż okres niepewności gospodarstw domowych co do rozwoju sytuacji gospodarczej Polski nie zakończył się i pomimo dobrych twardych danych gospodarczych, a także pozytywnych prognoz, gospodarstwa domowe są ostrożne w zaciąganiu zobowiązań kredytowych w celu finansowania zakupu samochodów. Co prawda, silnie konserwatywne podejście do kredytów może zostać przełamane – bowiem oznaką tego może być silny wzrost w roku 2014 – w stosunku do roku 2013 – udziału tych gospodarstw, które jednak w części chciałyby sfinansować zakup samochodu w kredycie. Jakkolwiek wydaje się, że taka forma kredytowania nie wymaga dedykowanego zakupowi samochodu produktu, a może być on zastąpiony zwykłym kredytem, czy pożyczką gotówkową. Natomiast warto zauważyć, z punktu widzenia celu oszczędzania, jakim jest zakup samochodu, rok 2014 w porównaniu z poprzednimi latami był rekordowym. Nie tylko bardzo silnie przekroczono tu średnią dla całego 8-letniego okresu, ale w tym okresie było to najwyższe wskazanie.

Wydawać się może, iż odpowiedzi na pytanie o niski poziom udziału kredytu w finansowaniu zakupu samochodów przez gospodarstwa domowe należałoby szukać w kilku obszarach: rosnącej zamożności gospodarstw domowych i ich postaw w zakresie oszczędzania, ostrożności co do zaciągania nowych zobowiązań i dużej dostępności względnie tanich pojazdów z importu.

– Sprzedaż nowych samochodów jest niezmiennie i w dużym stopniu uzależniona od popytu ze strony przedsiębiorców, którzy finansują zakupy leasingiem. Trend ten jeszcze wyraźniej zarysował się na początku 2014 roku, gdy wielu przedsiębiorców skorzystało z tzw. okienka derogacyjnego. Dodatkowo potencjał rynku finansowania nowych samochodów ogranicza reeksport, sięgający prawie 10 procent aut sprzedanych w polskich salonach. W skali roku to kilkadziesiąt tysięcy samochodów, które są poza zasięgiem instytucji zajmujących się finansowaniem nowych aut. Mówiąc o perspektywach dla rynku finansowania pojazdów nie sposób pominąć roli, jaką mają do odegrania w tym zakresie importerzy i dealerzy. Kredyt samochodowy i leasing to produkty mogące w skuteczny sposób wspierać sprzedaż samochodów, a wyniki poszczególnych marek osiągnięte w 2014 roku potwierdzają tę opinię. Importerzy plasujący się w czołówce sprzedaży regularnie wykorzystują finansowanie w kampaniach promocyjnych i traktują je jako istotny element strategii sprzedaży. Między innymi dzięki temu rekordziści potrafili zwiększyć sprzedaż blisko dwukrotnie w ciągu zaledwie jednego roku – dodaje Mariusz Klepacz, Członek Zarządu Santander Consumer Banku.