Dnia 5 lutego bieżącego roku w Warszawie odbyło się spotkanie na temat funkcjonowania ustawy deweloperskiej w praktyce, na bazie wniosków z raportu „Konsument na rynku deweloperskim” opracowanego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Celem debaty było dokonanie analizy rynku mieszkaniowego z perspektywy konsumentów, a także z perspektywy środowiska deweloperskiego oraz bankowego. Ponieważ są to zagadnienia bardzo ważne dla przedsiębiorstw działających na rynku kredytowym, pośrednictwa i doradztwa, w debacie wziął udział dr Krzysztof Grabowski, Doradca ds. Ładu Korporacyjnego KPF.

Raport przedstawia wyniki kontroli 93 przedsiębiorców prowadzących działalność deweloperską. Stwierdzono  stosunkowo niewielką liczbę naruszeń samej ustawy deweloperskiej, natomiast badanie wykazało niestety znaczną liczbę naruszeń związanych z występowaniem klauzul abuzywnych w umowach deweloperskich oraz w związanych z nimi umowach kredytowych. W dyskusji poruszono problem niskiej przejrzystości rejestru klauzul abuzywnych, wynikającej z dużej liczby takich klauzul, po czym przedstawiono propozycje zmian jego struktury, które mogłyby tę przejrzystość zwiększyć poprzez wprowadzenie pewnej hierarchizacji branżowej.

W kolejnej części dyskusji analizowano możliwości zwiększenia realnej ochrony konsumentów, w szczególności przy wykorzystaniu rachunków powierniczych, a także innych tego typu instrumentów. Zwracano uwagę na koszty prowadzenia takich rachunków, na które składają się nie tylko same opłaty za prowadzenie rachunku, lecz także koszty administracyjne i inne tego rodzaju, ponoszone przez samych deweloperów. Podkreślano też, że obecnie tylko 7 banków oferuje prowadzenie rachunków powierniczych, co znacznie obniża możliwości ich stosowania. Co więcej, brak jest pełnej świadomości obowiązków wynikających z prowadzenia rachunków powierniczych, co dodatkowo zniechęca banki do ich oferowania, ze względu na zagrożenie odpowiedzialnością karną pracowników banków. W dalszej części spotkania zebrano listę propozycji do nowelizacji ustawy deweloperskiej:

• zwiększenie atrakcyjności (a nawet wymuszenie) stosowania rachunków powierniczych przez deweloperów
• doprecyzowanie roli i zakresu odpowiedzialności banków
• rozwiązanie rozpoznanych już problemów związanych z upadłością dewelopera
• konieczność doprecyzowania, na czym w istocie polega ryzyko konsumenta, ze szczególnym zwróceniem uwagi na następujące zagadnienia:
• w obecnym stanie prawnym ochronie podlegają tylko środki pieniężne konsumentów (przed ich utratą w razie upadłości dewelopera)
• brak jest ochrony konsumenta w trakcie budowy, ponieważ inspektor nadzoru budowlanego dba głównie o interesy dewelopera, a nie reprezentuje konsumentów
  • doprecyzowanie możliwości zawierania umowy rezerwacyjnej (zdaniem UOKiK można takie umowy zawierać nawet w obecnym stanie prawnym, jeżeli konsument wyrazi taką chęć)
  • wprowadzenie innych możliwości zabezpieczenia konsumenta – oprócz rachunku powierniczego także do wyboru możliwość ubezpieczenia

Na zakończenie przedstawiciele UOKiK poinformowali, że dyskusja nad nowelizacją ustawy deweloperskiej trwa i zapewnili, że wnioski ze spotkania zostaną w tych pracach uwzględnione.