Ostatnie 5 lat to dla wierzycieli pierwotnych i wtórnych okres bardzo dynamicznego wzrostu sald wierzytelności w obrocie rynkowym – wynika z cyklicznego raportu Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych Wielkość polskiego rynku wierzytelności. Osiągnięty w tym obszarze sukces był możliwy dzięki pozyskaniu przez wierzycieli wtórnych stabilnych źródeł finansowania zakupu portfeli o dużej wartości nominalnej. Stoją za tym (nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego) fundusze sekurytyzacyjne, których aktualny udział w strukturze wartościowej wierzytelności, obsługiwanych przez firmy windykacyjne przekroczył w II kw. br. 80%. Dynamicznie, w latach 2010–2015, rosnący strumień ofert sprzedaży wierzytelności spotkał się z efektywnym popytem ze strony liderów tego rynku, firm zrzeszonych w KPF. Ma to kapitalny efekt ekonomiczny dla całej polskiej gospodarki i wielu sektorów usług masowych. Członkowie KPF zarządzali na koniec II kwartału 2015 r. wierzytelnościami o nominalnej wartości 61,6 mld PLN.

Oznacza ono trzykrotny wzrost w stosunku do IV kw. 2010 r. Do rekordowego poziomu urosła również liczba wierzytelności zarządzanych przez Członków KPF – 9,34 mln szt., co wg danych GUS odpowiadałoby prawie 40% populacji osób w wieku produkcyjnym i 70% liczby gospodarstw domowych naszego kraju. Dane te potwierdzają wysoką dojrzałość biznesową polskiego sektora wierzytelności, bardzo wysokie do niego zaufanie ze strony międzynarodowych korporacji, inwestorów i funduszy inwestycyjnych.

NOWE I WAŻNE ZJAWISKA

Nasila się ostatnio zjawisko przejęć polskich firm przez zachodnie, najsilniejsze korporacje o zasięgu międzynarodowym. Obecne parametry rynku, w tym m.in. jakość procesów operacyjnych już spełniają ich wysokie oczekiwania. Jednocześnie, rośnie siła kapitałowa i apetyt na dalszy, intensywny rozwój biznesu polskich firm. Polscy liderzy coraz silniej akcentują swoją obecność w Europie Środkowo-Wschodniej, stając się i tam liderami lokalnych rynków, gdzie wyznaczają wysokie standardy praktyk biznesowych. Z powodzeniem angażują swoje zasoby również w krajach takich jak Niemcy i Hiszpania. To potwierdza innowacyjne podejście do organizacji procesów odzyskiwania należności. Uzyskuje on coraz częściej przewagę konkurencyjną nad wieloma zagranicznymi kontrahentami i konkurentami, także dzięki umiejętnemu inwestowaniu w technologię, wspierającą efektywność operacyjną.

Rosnący rynek wierzytelności wzmaga potrzebę efektywnej współpracy firm zarządzających wierzytelnościami z sektorami usług komplementarnych. W tym kontekście podkreślenia wymagają pozytywne efekty merytorycznej współpracy KPF i Krajowej Rady Komorniczej, zwiększającej skuteczność kooperacji firm windykacyjnych z całym środowiskiem komorniczym.

Raport KPF ujawnia też rosnącą skalę współpracy firm windykacyjnych z tworzonymi przez nie funduszami sekurytyzacyjnymi. Rośnie też ich współpraca z funduszami tworzonymi przez firmy co prawda z tej samej branży, lecz jednocześnie konkurującymi w pozyskiwaniu portfeli wierzytelności. Powiększa to efektywność potencjału usługowego całego sektora, bez konieczności dodatkowych inwestycji i nakładów. Konsekwencje tego zjawiska ujawnią się jeszcze silniej w formie już mającej miejsce konsolidacji sektora.

Rok 2015 można uznać za cezurę dla uruchomienia rynku wierzytelności hipotecznych. Dojrzewanie portfeli hipotecznych to okres ostatnich 5–7 lat, stąd strumień takich wierzytelności nie tylko pojawił się w obrocie w ostatnich miesiącach, ale jego wartość rośnie. Zjawisko to może wreszcie nabrać dynamiki po długim okresie zbierania przez wierzycieli wtórnych doświadczeń na małych portfelach i uzyskania wystarczających kompetencji do profesjonalnej obsługi bankowych wierzytelności hipotecznych. Strony transakcji potrafią już określić to, na czym może polegać konsensus wokół wyceny portfeli takich wierzytelności.

ZNACZENIE SPOŁECZNE TAKŻE NIE DO POMINIĘCIA

Rekordowe dane, ujawniane w raporcie KPF, potwierdzają duże możliwości absorbcji nowych wierzytelności przez sektor wierzycieli wtórnych, a przez to – rosnące znaczenie tego partnera dla wielu sektorów gospodarki. Dane opisujące skuteczność windykacji należą do ściśle chronionych tajemnic handlowych, stąd dla zaprezentowania społecznego znaczenia skutecznej windykacji trzeba przyjąć merytoryczne założenie. Zakładając zatem, że skuteczność windykacji na całym portfelu o wartości nominalnej prawie 62 mld PLN wynosi rocznie równowartość 5% jego wartości, to do normalnego obrotu gospodarczego powracałby strumień około 3 mld PLN należności. Zgodnie z zasadami normalnie funkcjonującego rynku, brak tego strumienia w bilansach przedsiębiorców musiałby spowodować skuteczne działania po ich stronie dla zrekompensowania straty na należnościach.

W konsekwencji, jednym ze skutków nierzetelnego wywiązywania się przez konsumentów ze swoich zobowiązań byłoby to, że w różnych grupach produktów wzrosłyby ich ceny. Przywrócenie do obrotu gospodarczego strumienia odzyskanych należności w kwocie około 3 mld PLN, pozwala taką samą kwotę uznać za zaoszczędzoną przez polskie gospodarstwa domowe. W przeliczeniu na 1 osobę (prawie 38,5 mln osób), daje kwotę ponad 80 PLN oszczędności – co przy 4-osobowym gospodarstwie oznacza kwotę ponad 300 PLN. Biorąc pod uwagę dane GUS, przeciętne miesięczne wydatki na towary i usługi gospodarstw domowych w przeliczeniu na jedną osobę, to w 2014 r. na energię cieplną – 25,77 PLN, mięso – 70,70 PLN, łączność – 54,17 PLN. A to oznaczałoby, uznając założone wskaźniki odzysku przez firmy zarządzające wierzytelnościami za racjonalne, że każda osoba w gospodarstwie domowym pośrednio w przeliczeniu, uzyskiwałaby oszczędności równowarte ponad 1 miesięcznym wydatkom na zakup mięsa, 3 miesięcznym opłatom za energię cieplną, prawie 2 miesięcznym opłatom za łączność. To są już istotne oszczędności z punktu widzenia gospodarstw domowych.

***

Andrzej Roter, Dyrektor Generalny Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych. W początkach kariery zawodowej asystent w Instytucie Teorii Ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego, z zainteresowaniami badawczymi w obszarze jakości i poziomu życia, zjawiska ubóstwa. Doświadczenie finansowe zebrane w pracy w Kredyt Banku SA, BRE Banku SA, BEST S.A.. Od 2004 roku Dyrektor Generalny w Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce. Współautor Zasad Dobrych Praktyk rynku finansowego w Polsce, projektu zainicjowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Współautor koncepcji programu etycznego w Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych i formuły samorządowego audytu etycznego oraz zasad funkcjonowania Komisji Etyki KPF. Autor wielu artykułów na temat rynku consumer finance, współautor książki na temat doświadczeń międzynarodowych w stosowaniu regulacji upadłości konsumenckiej. Inicjator i współorganizator kilku cyklicznych projektów badawczych. Członek Zarządu EUROFINAS.