Dostawy usług płatniczych często napotykają na problemy chociażby z otwarciem rachunków w bankach, co w praktyce utrudnia im, o ile nie uniemożliwia, prowadzenie działalności – mówi radca prawny Maciej Raczyński, Partner w kancelarii Raczyński Skalski & Partners. Wskazuje, że dyrektywa PSD3 oraz rozporządzenie PSR mogą to zmienić. Tłumaczy też, w jaki sposób nowe przepisy wpłyną na poprawę bezpieczeństwa klientów instytucji finansowych.

Łukasz Pałka, ZPF: W połowie 2023 r. Komisja Europejska przedstawiła projekt nowej dyrektywy PSD3 i rozporządzenia PSR, których wprowadzenie będzie miało wpływ na usługi płatnicze w Europie. Jaki jest ich cel?

Maciej Raczyński: Można wskazać co najmniej trzy podstawowe cele, które mają zostać spełnione po wprowadzeniu nowych przepisów.

Po pierwsze, chodzi o zwiększenie bezpieczeństwa konsumentów na rynku usług płatniczych. Po drugie, autorzy tych projektów zakładają, że uda się wyrównać szanse niebankowych dostawców usług płatniczych, konkurujących z bankami. I wreszcie rozwiązania te mają ulepszyć funkcjonowanie otwartej bankowości, zainicjowanej w 2015 r. dyrektywą PSD2.

To znaczy, że regulacje PSD2 nie spełniły swoich założeń?

Nie. PSD2 bez wątpienia było rewolucją na rynku usług płatniczych i spełniła swoje główne założenia. W tym przypadku to ewolucja związana z dostosowaniem przepisów do zmieniających się warunków. Ten lifting ma m.in. ułatwić wejście na rynek nowym dostawcom usług płatniczych w ramach otwartej bankowości, a także zwiększyć kontrolę klientów nad ich danymi.

Na co w takim razie narzekają niebankowi dostawcy usług płatniczych i w czym ma im pomóc nowy pakiet legislacyjny?

Dostawy usług płatniczych często napotykają na problemy chociażby z otwarciem rachunków w bankach, co w praktyce utrudnia im, o ile nie uniemożliwia, prowadzenie działalności.

Dlaczego?

Wynika to z polityki banków, które zwracają uwagę na dodatkowe ryzyka związane z przepisami AML (dotyczącymi przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu) i koniecznością badania podmiotów, które chcą otwierać rachunki. A ponieważ nie mają pełnej wiedzy na temat klientów tych instytucji płatniczych, to odmawiają współpracy.

Wątpliwe jest jednak to, czy te przesłanki są wystarczające, by odmówić firmie możliwości otwarcia rachunku. Niektóre banki wpisują w regulaminach wprost, że określonych podmiotów nie obsługują, co od razu podnosi kwestię ograniczania konkurencji. Sprawy czasami kończą się w sądach.

W rozporządzeniu PSR upatrujemy wzmocnienia ścieżki odwoławczej w takich przypadkach. Jeżeli podmiot spotka się z odmową otwarcia rachunku, to bank będzie musiał to dokładnie uzasadnić i szczegółowo opisać ścieżkę odwoławczą.

Skupmy się na wspomnianym przez Pana celu, jakim jest poprawa bezpieczeństwa klientów na rynku usług płatniczych. W projekcie PSR pojawia się wątek dotyczący tego, że bank będzie miał obowiązek weryfikować numer rachunku odbiorcy przelewu z jego danymi.

Rzeczywiście, to zmiana, która brzmi obiecująco w kontekście bezpieczeństwa klientów. Obecnie orzecznictwo sądów jest takie, że bank nie ma obowiązku sprawdzania poprawności danych, które wpisuje klient zlecający przelew.

Pomyłka w numerze konta odbiorcy działa więc na jego niekorzyść. To stawia w szczególnie trudnej sytuacji tych konsumentów, którzy padli ofiarą oszustwa, bo np. skopiowali numer rachunku przesłany przez złodziei.

To ma się zmienić. Zgodnie z nowymi przepisami klienci będą mogli oczekiwać od banków weryfikowania numerów kont i danych odbiorców przelewów. Warto jednak wskazać, że nowy obowiązek nie będzie dotyczył tylko banków, ale także innych dostawców prowadzących rachunku płatnicze dla użytkowników.

Czy PSD3 lub PSR przewiduje inne rozwiązania, które będą od razu widoczne dla klientów instytucji finansowych?

Oczywiście. Ciekawostką jest np. proponowana zmiana w zakresie usługi cashback, a więc możliwości wypłacenia gotówki w sklepie podczas zakupów. Obecnie, by skorzystać z tej usługi, klient musi zrobić w sklepie zakupy i zapłacić za nie kartą płatniczą. Po wprowadzeniu PSD3 będzie można zrealizować w sklepie tylko wypłatę gotówki, bez konieczności kupowania czegokolwiek.

Kiedy możemy spodziewać się wdrożenia przepisów dyrektywy PSD3 przez instytucje finansowe w Polsce?

Spodziewam się, że realnie nastąpi to w 2026 r. Czasu na przeprowadzenie procesu legislacyjnego nie będzie wcale dużo, stąd zachęcamy uczestników rynku do wcześniejszego zapoznania się z projektami PSR i PSD3 i bieżącego śledzenia zmian, które do tych projektów będą wprowadzane na poszczególnych etapach procesu legislacyjnego.

***

Maciej Raczyński – Radca prawny, Partner Zarządzający, Raczyński Skalski & Partners Radcowie Prawni Adwokaci Sp.p. Ekspert z zakresu prawa regulującego działalność podmiotów z branży finansowej, w tym bankowej i fintech.

Posiada ponad 10-letnie doświadczenie w obsłudze prawnej podmiotów rynku finansowego. Odpowiedzialny za koordynację prac zespołu prawa bankowego i instytucji finansowych oraz zespołu prawa spółek handlowych kancelarii Raczyński Skalski & Partners. W 2023 r. uzyskał indywidualną rekomendację prestiżowego rankingu dziennika „Rzeczpospolita” i został wyróżniony jako lider w obszarze obsługi prawnej z zakresu prawa bankowego (Dywizja 2 – kancelarie poniżej 50 prawników).

***

Kongres Płatności i Otwartych Finansów już 14 marca w Warszawie

Kancelaria Raczyński Skalski & Partners jest Partnerem Głównym Kongresu Płatności i Otwartych Finansów, organizowanego przez ZPF.

Podczas Kongresu eksperci będą dyskutować o wyzwaniach przed którymi stoi rynek usług płatniczych. Udział w Kongresie to doskonała okazja m.in. dla kadry zarządzającej i menedżerów z instytucji finansowych do tego, by zdobyć nowe informacje i wymienić się doświadczeniami.

Zapraszamy do zapoznania się z programem Kongresu: https://zpf.pl/kongres-platnosci-i-otwartych-finansow/