Ministerstwo Sprawiedliwości przekazało interesariuszom zewnętrznym projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (projekt z dnia 18 lutego 2019 r.) wraz z prośbą o zgłaszanie do niego ewentualnych uwag. To złożony projekt, przewidujący nowelizację kilku ważnych regulacji prawnych – Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego, Kodeksu karnego oraz ustawy o kredycie konsumenckim oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym.
Gdyby projekt wszedł w życie w proponowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości kształcie, nastąpiłaby zmiana w zakresie pozycji pożyczkobiorców – osób fizycznych, nieobjętych regulacją ustawy o kredycie konsumenckim, poprzez wprowadzenie m.in. limitu kosztów pozaodsetkowych. Proponuje się, by wynosiły one 25% całkowitej kwoty danej pożyczki w całym okresie pożyczki zaciągniętej na ponad jeden rok (w przypadku pożyczek między osobami fizycznymi zawartymi na okres mniej niż jeden rok, maksymalne koszty mają być proporcjonalnie mniejsze).
Projekt zakłada też zmiany w instytucji dobrowolnego poddania się egzekucji z art. 777 KPC poprzez wprowadzenie dodatkowych elementów obowiązkowych tego oświadczenia oraz określenie wysokości sumy pieniężnej, do której dłużnik poddawać się może egzekucji. Odtąd miałaby być to suma wartości przedmiotu pożyczki oraz należnych od niej odsetek maksymalnych, obliczonych bezpośrednio od tej kwoty za okres dwóch lat, a także maksymalnych kosztów pozaodsetkowych przewidzianych w ustawie. Projektodawcy zaproponowali też kryminalizację żądania nadmiernych świadczeń z tytułu korzystania z kapitału [koszty pozaodsetkowe – art. 304 § 2 KK, odsetki – art. 304 § 3 KK]). Planuje się też zmianę maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, wyliczanych według podanego wzoru wskazanego – z wartości 25% [koszty niezależne od okresu kredytowania] i 30% [koszty uzależnione od okresu kredytowania] na wartości odpowiednio 20% i 25% [art. 7 pkt 5 projektu], przy jednoczesnym obniżeniu limitu pozaodsetkowych kosztów kredytu w całym okresie kredytowania z obecnych 100% kwoty kredytu do wysokości 75% tej kwoty.
Planowane jest też wprowadzenie obowiązku korzystania z usług instytucji utworzonej na podstawie art. 105 ust. 4 Prawa bankowego i przynajmniej jednego z BIGów oraz nałożenie innych obowiązków związanych z oceną zdolności kredytowej i wprowadzenie mechanizmu przeciwdziałania udzielaniu kolejnych kredytów przez powiązane między sobą podmioty. Ponadto ustawę o nadzorze nad rynkiem finansowym uzupełnia się o przepis o nadzorze KNF nad instytucjami pożyczkowymi oraz pośrednikami kredytowymi, polegającym na: badaniu zgodności działania instytucji pożyczkowych i pośredników kredytowych z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim, z możliwością nakładania kar za naruszenie przepisów art. 7-56 tej ustawy, w tym kary pieniężnej do 15.000.000 zł czy wykreślenia z rejestru odpowiednio instytucji pożyczkowych lub pośredników kredytowych.
– Projekt zakłada wiele zmian w obowiązujących ustawach, którymi zostanie dotkniętych wiele z sektorów usług finansowych. Na pewno należy poprzeć zmiany prowadzące do zaostrzenia przepisów karnych za działania sprzeczne z ustawą o kredycie konsumenckim. Branża od dawna wykazywała zero tolerancji wobec podmiotów naruszających przepisy. Podobnie jak postulowaliśmy objęcie instytucji pożyczkowych nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego, choć powinien to być nadzór o charakterze ostrożnościowym, aniżeli – jak to zaproponowali projektodawcy – z punktu widzenia realizacji przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Do nadzoru z punktu widzenia przestrzegania przepisów ustawy o kredycie konsumenckim kompetencyjnie właściwy jest bowiem Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów – podkreśla mec. Marcin Czugan, Wiceprezes Zarządu KPF. – Pozostałe propozycje przepisów będą wnikliwie analizowane przez reprezentowanych przez KPF przedstawicieli branży finansowej, wraz z określeniem skutków ich wprowadzenia na podmioty rynku finansowego.
