Dalszy rozwój otwartej bankowości to naturalny trend, za którym podąża większość światowych rynków usług finansowych. Minęło już 9 lat od pierwszego kroku regulacyjnego w kierunku otwartej bankowości, który Parlament Europejski wykonał w 2015 roku wraz z przyjęciem dyrektywy PSD2. Jednak tempo rozwoju technologicznego wymaga na ustawodawcy nowych regulacji, które będą podążać za oczekiwaniami dostawców usług, jak i samych użytkowników. Naturalnym krokiem ewolucyjnym jest przeobrażenie open banking w open finance, którego założeniem jest stworzenie podstaw integracji z różnymi ekosystemami finansowymi. Czy zatem nowe regulacje, jak PSD3/PSR zdominują rynek?
Rozwój otwartej bankowości
Otwarta bankowość, której celem miało być zrewolucjonizowanie zarządzania finansami, umożliwiła bezpieczne udostępnianie danych finansowych klientów pomiędzy bankami, niebankowymi instytucjami finansowymi i zewnętrznymi dostawcami usług finansowych. Celem tej inicjatywy było wsparcie transparentności i konkurencyjności poprzez oferowanie rozwiązań, które umożliwiły różnym instytucjom finansowym, i nie tylko, dostęp do danych użytkowników kont bankowych. Zainteresowanie tego typu rozwiązaniami okazało się dość duże, o czym świadczą statystyki. Wartość transakcji opartych na open banking w 2023 roku wyniosła na świecie 57 miliardów dolarów, a liczba wykonanych odpytań (tzw. „calls”) z wykorzystaniem tej technologii to około 102 miliardy. Ponadto szacuje się, że do roku 2027 liczba tych odpytań wzrośnie ponad pięciokrotnie do 580 miliardów. Z perspektywy skali wykorzystania open banking wskazuje się około 42,6 milionów użytkowników w Europie, z czego 8 milionów w samej Wielkiej Brytanii. [1]
Aby w jeszcze większym stopniu rozszerzyć zasięg koncepcji otwartej bankowości, do grona instytucji finansowych, uprawnionych do dostępu do danych finansowych klientów dodano także inne podmioty, jak np. dostawców usług telekomunikacyjnych, czy firmy ubezpieczeniowe, tworząc tym samym podstawy open finance. W mojej opinii to naturalny proces, który z pewnością prędzej czy później by się wydarzył. Oczywiście można dyskutować jakie byłoby tempo zmian w kontekście otwarcia się na udostępnienie przez instytucje finansowe jak banki, danych wrażliwych z rachunków bankowych swoich klientów na rzecz innych podmiotów, bez udziału regulatora – jeśli w ogóle rynek sam wypracowałby taki mechanizm. Można zadać sobie pytanie czy kolejne regulacje prawne faktycznie będą kreowały nowe możliwości i spowodują przyspieszenie rozwoju open finance, czy raczej będą próbować nadążyć za zachodzącymi zmianami? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna.
Świadomość użytkowników
Rozwój otwartej bankowości zapoczątkowany został w Wielkiej Brytanii, skąd szybko przeniósł się także na pozostałe rynki finansowe w Europie i na świecie, promując większą konkurencyjność w sektorze finansowym, wprowadzając szerszą gamę innowacyjnych produktów i specjalistycznych usług finansowych.
Chociaż w wyniku open banking wprowadzono wiele znaczących innowacji w bankowości i finansach, w rzeczywistości, z perspektywy globalnej, postęp nie nastąpił tak szybko, jak można się było spodziewać. W mojej opinii stało się tak głównie z powodu niskiego poziomu zaufania konsumentów do nowych rozwiązań, które mocno ingerują w możliwość dostępu do wrażliwych danych finansowych – danych transakcyjnych. Potrzeba było czasu oraz zwiększenia świadomości na temat rozwiązań otwartej bankowości w nowych obszarach życia finansowego konsumentów, tak aby usługi te stały się dla nich czymś powszechnym i bezpiecznym.
Biorąc powyższe pod uwagę uważam, że z jednej strony nowe regulacje PSD3/PSR owszem, są bodźcem do rozwoju, kreowania nowych rozwiązań i modeli wykorzystania danych finansowych. Z drugiej jednak strony, nie wolno zapominać o tym, że w parze z regulacjami muszą iść także potrzeby i oczekiwania odbiorców tych usług. Kluczowym jest w pierwszej kolejności zbudowanie zaufania do proponowanych innowacji, szczególnie, że dotyczą one tak wrażliwego obszaru, jakim są finanse osobiste.
Postęp technologiczny
Poza naturalnym budowaniem zaufania i wiedzy o rozwiązaniach opartych na otwartych finansach, niezbędne jest również permanentne podążanie za najnowszymi trendami technologicznymi, jak np. wykorzystanie możliwości jakie niesie AI (Artificial Intelligence). Rozwój technologii w obszarze open finance umożliwia m.in. bardziej precyzyjną i szybszą weryfikację tożsamości, wsparcie w procesie analizy i oceny ryzyka kredytowego, monitoring transakcji finansowych oraz lepszą segmentację klientów. Z obserwacji rynku i sektora bankowego wynika, że obecnie mniej więcej połowa banków komercyjnych działających na rynku polskim korzysta z rozwiązań otwartej bankowości, oferując na ich bazie różne usługi dla swoich klientów. Jednak czy wdrożenie tej technologii było rewolucją? Osobiście uważam, że wprowadzenie regulacji PSD2 nie zrewolucjonizowało rynku finansowego w Polsce, przynajmniej nie na taką skale, jak w Wielkiej Brytanii, czy w takim zakresie, jak oczekiwał tego sam regulator z poziomu europejskiego. Nasz lokalny rynek w momencie powstawania rozwiązań opartych na open banking, był już na tyle dojrzały i zaawansowany technologicznie m.in. w zakresie usług bankowości online czy bankowości mobilnej, że open banking był tylko naturalnym krokiem naprzód i potwierdzeniem oczekiwań rynku i klientów.
Podsumowanie
Rozwój usług opartych na otwartej bankowości i ich transformacja w kierunku otwartych finansów są wyraźnie widocznym trendem na przestrzeni ostatnich kilku lat. Nowe regulacje prawne w postaci PSD3/PSR mające ten rozwój jeszcze przyspieszyć, są w mojej ocenie potrzebne. Jakkolwiek nadal nie rozpatrywałbym tym zmian jako rewolucji, która istotnie wpłynie na obecny kształt rynku usług finansowych. Zwiększenie zasięgu usług open banking, rozwój open finance, włączenie nowych grup podmiotów, nie tylko instytucji finansowych, lepsze dostosowywanie oferty do potrzeb klientów – to wszystko już się dzieje. Szczególnie na polskim rynku, który od wielu lat jest jednym z bardziej świadomych i rozwiniętych w tym zakresie w Europie. Nie bez znaczenia jest również nastawienie odbiorców tych usług, którzy muszą czuć wartość dodaną z wykorzystania tego typu rozwiązań. Same regulacje prawne tego nie spowodują, potrzebne jest również umiejętne zaimplementowanie tej idei, tak aby klienci faktycznie aktywnie korzystali z usług z nią związanych.
***
[1] Źródło: Statista, https://www.statista.com/topics/11010/open-banking/#topicOverview, 19.03.2024 r.
Kamil Gosławski – Senior Key Account Manager, CRIF sp. z o.o. Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji UKSW w Warszawie oraz zarządzania kryzysowego w Akademii Obrony Narodowej w Warszawie. Od 2022 roku związany z firmą CRIF, wcześniej w latach 2014-2022 związany z firmą Iron Mountain Polska. Posiada ponad 10 lat doświadczenia w obszarze data management oraz digital transformation. Związany głównie z sektorem finansowym – bankami, jak również sektorem e-commerce oraz globalnymi podmiotami korporacyjnymi. Specjalizuje się w obszarach analizy i optymalizacji procesów biznesowych, zarządzania danymi, wdrążania rozwiązań cyfrowych, systemów workflow i silników decyzyjnych (On-premises, SaaS, Cloud). Ponadto wspiera organizacje w analizie i wdrażaniu rozwiązań z obszarów: risk management, open banking, ESG, antifraud, AML, ML (Machine Learning), BPO (Business Process Outsourcing), ECM (Enterprise Content Management).
Komentarz Eksperta przygotowany przez Partnera Wspierającego I Kongresu Płatności i Otwartych Finansów.
